INVOCATIO

Wojciech Grzędziński

W 1939 r. prawie jedna trzecia obecnego terytorium Litwy wchodziła w skład Polski. Po II wojnie światowej tereny te weszły w skład Republiki Litewskiej wchodzącej w skład ZSRR. Jak we wszystkich państwach ZSRR, językiem obowiązkowym nauczanym w szkołach był rosyjski. Mniejszości narodowe uczyły się języka ojczystego jako drugiego języka. Kiedy Litwa odzyskała niepodległość w 1991 r., ogłosiła język litewski jako język narodowy. Polacy i inne mniejszości zostały pozostawione poza społeczeństwem, w niewidzialnym obozie dla uchodźców. Brak znajomości języka nowej ojczyzny stał się płotem oddzielającym mniejszości. Nie znając języka urzędowego, nie mogli zajmować się sprawami urzędowymi i byli zdani na pomoc innych. Brak znajomości języka narodowego zaczął ekonomicznie dzielić nowe społeczeństwo poprzez wybór możliwości zatrudnienia. Bieda, brak perspektyw i brak pracy spowodowały, że kolejne pokolenia zmieniały miejsca zamieszkania, przenosząc się do miast, być może do Polski, a następnie do Unii Europejskiej. Młodzi ludzie masowo poszukiwali pracy na Zachodzie. Litwa stanęła w obliczu jednej z największych emigracji zarobkowych w regionie. Na wsi pozostały w większości osoby starsze lub mające ograniczoną możliwość wyjazdu. Podążanie za niewidzialną linią granicy II RP było pretekstem do pokazania dawnego społeczeństwa komunistycznego po 30 latach wolności. Ludzie, miejsca i wydarzenia opisują fragment mieszanej rzeczywistości, nowoczesności zdominowanej przez tradycje. Puste wsie, zamieszkane głównie przez starszych ludzi, którzy wspominają dawne czasy. Pola z pozostałościami sowchozów, wielkich komunistycznych gospodarstw zatrudniających miejscową ludność. Przytłaczający nastrój straty. Granice mentalne, które do dziś wpływają na życie ostatniego pokolenia ludzi, którzy pamiętają czasy przedwojenne.